Irakaskuntzatik iritzia. Koherentzia

Gabon Karmelo!

Oraintxe bertan amaitu dut liburuaren irakurketa eta jarraian jarri naiz idazten.

Alde batetik guztiz, identifikatu naiz zure hausnarketarekin. Irakaskuntzan ari naiz, psikopedagogoa naiz, eta orientazio esparruan dihardut. Liburua irakurtzea oso erraza egin zait, zuk erabiltzen dituzun kontzeptuak eta liburuaren zehar agertzen den metafora (kirola)  dira nik ikasleekin erabiltzen ditudanak. Konprobatuta dut "locus de control" norberarengan jartzen lortzen dugunean aldaketarako lehenengo urratsa ematen dela; ondoren jarrera baikorra, hutsegitearena onartzea prozesuaren ezinbesteko urratsa moduan (helduei onartzea asko kostatzen zaigu!)...helburua zehatzak finkatzea...ez dut jarraituko liburuaren zehar zuk aipatutakoa errepikatzea izango zelako.

Bestaldetik, beste esparru batean ere zeharo identifikatu naiz, koherentziarekin , ahalegintzea norbera izaten era asertibo batean.

Konfesio horren ondoren nire harridura, euskara arloan ez naiz koherentea eta, are txarrago, ez dut aurrera eramaten nire lanean ordu guztietan ikasle, irakasle zein gurasoekin erabiltzen dudan metodoa. Konplexuz beterik nago ( intolerantea izateko beldurrez beterik...).Eskertu behar dizut horretan begiak zabaltzea, ikuspegi zeharo aldatu dit liburuak eta hasteko "bezero profesionala" izateko lehenengo urratsak emango ditut, ondoren lagun taldean egingo dut murgilketa...

[...]Hau da nire barru barruko gogoeta. Eskerrik asko benetan.

Baikorra eta gozagarria

Kaixo Karmelo!

Lehenengo eta behin, zorionak eman nahi dizkizut liburuagatik. Itzela iruditu zait: laburra (neurrikoa esan nahi dut), irakurtzeko erraza, ulergarria (ulertu nahi duenarentzat, behintzat) eta praktikoa.

Euskaldunon artean dagoen egoera ezin hobeto azaltzen duela iruditzen zait, eta euskararen erabileran eragiteko zenbait bide zabaltzen dituela ere bai. Batez ere, norberarengandik hasteko oinarriak argi uzten dituela. Baloiak kanpora jaurtitzeko dugun ohitura horren beste aldea azaleratzen du eta norbere hautuaren berebiziko garrantzia nabarmentzen du.

Zorionez, esan nezake euskaraz bizitzeko ingurunea duen horietakoa naizela; etxean, lagun taldean, lanean... Gehienetan, euskaraz dihardut, eta kontzienteki horrela erabakitzen dudalako, gainera. Baina onartu beharra daukat, askotan euskaldunok daukagun bigarren mailako herritar garenaren konplexua nire hizkuntza hautuan ere, gailendu egiten dela. Liburuan aipatzen dituzun adibide praktiko zenbait eguneroko ogia izan ohi dira.

Hizkuntza bidaia luzea bezain aberasgarria eta positiboa izan daitekeela transmititzen du liburuak eta hortxe ikusten dut gakoa. Euskaldun izaera garatzeko ezinbesteko puntua baita egitearen alde baikorra eta gozagarria helaraztea. Kanpora eta barrura. bakoitzetik hasi behar baitu ondo sentitzeak kanpora ere hori eraman nahi bada.

Liburuari "pega"ren bat jartzearren, kontutxo bat baino ez. Pare bat aldiz aipatzen duzu "hizkuntza menperatu" esamoldea. Behin, irakasle batek aipatzen zidan, hizkuntzak ez direla inoiz menperatu behar; ikasi, erabili, jakin... egin behar direla baina menperatu ez (helburua hori ez baldin bada, noski).

Besterik gabe, eskerrik asko liburua idaztearren eta zure jakituria, esperientzia... elkarbanatzearren. Nire aldetik, euskaldunei liburua irakurtzeko gomendatuko diet inongo zalantzarik gabe.

Ondo segi.

 Argi-ilunak. Beste irakurle baten iritzia liburuaren gainean

 “Argi-ilunak ikusten dodaz. Erizten jat,

- batetik, ideia interesgarri askotxo daukazala, ekarpenak, eta aldarrikatzen daben jarrera pertsonala, ahal dan neurrian, imitatzeko modukoa izan leikela, hori guztia kontuan harturik alderdi psikologikora mugatzen dala (ez da neuk gustukoa dodan alderdia),

- bestetik, erizten jat gure garaiko sentipen postmodernoaren isla dala (ez dinot kritikatzearren), alegia, indibidualismoaren poderioz, subjektibista, bai eta psikologista ere (hori aukera bat da, eta zilegia nik uste, lehentxuago esan dodan modura).“

“[...]Nire jarrera diferentea da. Kontua da ze, guztiak garrantzia badauka be,  nire ustez, alderdi erabakigarrienak objektiboak dirala (subjektuaren gainetikoak), eta ikuspegi sozio-ekonomiko, sozio-politiko, sozio-kulturaletik aztertu behar dirala.”

“[...] liburuan behin eta barriz aldarrikatzen daben metafisika indibidualista, funtsean kristaua hori be (bekatuaren oinarria), zein baita nork bere bidea egiteko askatasuna daula, libre garala, hots, aukeramena (libre albedrio), ez dot nire egiten, ez eztabaidatzen be, neure metafisika desberdina danez gero, eta neure jarrera intetektuala naturalista eta neo-positibismo logikoaren aldekoa. Onartuko neuke nork bere burua pizteko trikimailu baten modura, gezur bital baten modura: pentsatu mundua zure eskuetan dagoala, eta bardin da mundua zertan dan, zuk ekin eta ekin, ez amore emon. Kategoriatik beheratzear dagozan traineruai eta antzeko egoeran dagozanai esaten jaken modura: Aurrera! Onenak gara eta! (garbienak, zintzoenak, kutsatu barikoak, leialenak…)”

“[...]Amaitzeko, eta positiboagoa-edo izan guran, sentipen existentzialista-bitalista sumatzen dot zure lagunaren jarreren azpian —hori ere oso modernoa—eta neuk be konpartitzen dot; hala, uste dot sakonean sentipen antzekoak daukaguzala. Gainera, autorearen argudio-bidea trikimailu intelektuala balitz be, proposatzen dauan jarrera, hasieran esan dodan legez, egokia erizten jat. Eta kito.”

Lehenik heuk egin, gero besteei eragin

Lehenik eta behin, eskerrak eman nahi dizkizut Karmelo liburu hau idaztearren. Euskaraz bizi nahi dugun euskaldun- euskaradun- askoren sentsazioak, antzeko bizipenak eta pentsaerak paperean jartzen ederto asmatu duzu. Erabili duzun  bidea – teoria, prozesua, hausnarketa eta adibide pila-  ere asko gustatu zait eta liburua irakurtzen asko disfrutatu dut. Liburu honek, helburua eta bizipenak  aldatuta, bizitzan lortu nahi dugun beste edozertara heltzeko ere balio du!

Euskararen gaiari helduta, bat nator zurekin. Bide bi daude: errua beste denei bota edo norberaren ardura hartu.  “Lanekoek ez dute euskaraz egiten, nire lagun-taldekoek euskaraz ikasi duten arren ez dute egiten, jende gutxik erabiltzen du, politikoek ez dute behar beste bultzatzen…”. Uste dut asko eta asko txiki sentitu izan garela horrelako pentsamenduekin noizbait, munduaren aurrean bakarrik. Urteak daramatzat liburuan aipatzen duzun “lehenik heuk egin, gero besteei eragin” esaldia aplikatzen, euskararen erabilpena eta euskaraz bizitzea neure ardura bezala hartzen, eta frogatuta dago, funtzionatzen du. Erdaldun elebakarrekin ezin da euskaraz komunikatu noski, baina euskaraz jakin bai baina erabiltzen ez dutenekin ditugun harremanak erdaratik euskarara pasatzeko, gaur egun behintzat, norberaren iniziatiba ezinbestekoa da. Jarrera aktibo hau duten askok zera komentatzen dute, “urliarekin eta berendiarekin euskaraz hitz egiten dut, baina eurek euren artean ez dute egiten”. Horrek zera erakusten du, euskaraz bizi nahi dutenek jarrera egokia badute euskarazko harremanak zabal ditzaketela (eta euskaraz hitz egiteko Erakundeek etorkizunean ezarriko duten euskararen balizko normalizazioari, besteek noiz egingo, besteek noiz ikasiko etab. itxaroten daudenek, ez).

Zure liburu honek, Karmelo, responsibility jarrera jende gehiagori (lekuan lekuko urliari eta berendiari) zabaltzea espero dut, bakoitzak ahal duen heinean, kanpoko faktoreei itxaroten egon gabe, bere euskal hiztunen sare hori eraiki dezan. Azkenik aholku bat: gauza serioa den arren, umore onez eta irribarre handi batekin errazago egingo dugu. Aurreiritziak eta konplexuak ahaztu eta gurean esaten den bezala “ekina baragarria duk, baina ezina baragarriagoa”.

Imanol Etxebarria

MAIZPIDE euskaltegiko irakasle eta lagunaren iritzia

Goza daiteke gehiago gozatuz, ikasiz, gauzatuz, hausnartuz… horixe egin dut nik liburuan irakurtzean eta irakurri ondoren. Baina liburua irakurtze hutsak ematen duen gozamenetik harago, Karmelo Ayestak lan honekin euskara, Euskal Herriko hizkuntza, ikasteko eta benetan euskaldun, euskaradun, izateko gako asko eta asko eman dizkigu denok ulertzeko moduan.

Liburuan ondo baino hobeto uztartu ditu Ayesta jaunak teoria eta praktika, batzuen esanak eta besteen eginak, eta horrela lortu du irakurlea, ni, behintzat, bai, irakurketari lotzea, adi-adi irakurtzera; izan ere, lerro guztietan eskaintzen dizkigu egileak, oso egoki, irakasgai  bikainak, lerro guztietan dago zer ikasia, lerro guztiek ematen dute hausnarketarako egokiera eta denoi, gainera; nola euskaraz bizitzeko zoria daukagunoi, hala bide horretan ahaleginean ari direnei ere, eta, zer esanik ez, aginte-postuetan dabiltzan askori, alegia, eredu izan beharko luketenei.

Liburuak arina ematen badu ere, eta irakurterraza da, aldi berean, oso sakona da, eta hori erdiestea ez da erraza, hau da, bi gauzak batera lortzean, arintasuna eta sakontasuna, horretan ederki asmatu du Ayestak. Sarreratik hasi da lezioak ematen eta lehen atalean, nire ustez,  dago oinarria, “printzipioetan” hain zuzen ere. egia handiak eta borobilak azaltzen dira hor eta horiekin  koherente izatea da gako nagusia.

Egileak berak esaten digu ibilbidea ez dela erraza eta egia da, baina askok eta askok ahaztua duguna/dutena, eta oso garrantzitsua,  ere badiosku, hauxe:  erorikoak eroriko eta huts egiteak huts egite bidean ere gozatu egin behar da, helburuak lortu ahala, beste  helburu batzuk jartzen eta lortzen aurrez lortutakoak lagunduko digulako, helburuak inoiz amaitzen ez direlako, beti dagoelako zer ikasia eta zer lortua; beraz, beti bidean gabiltzalako gozatu behar da bidean.

Finean, irakaskuntza-eremutik harago ere irakurri beharreko liburua, alaia, freskoa…  euskarak eta euskaldunon behar genuen eta dugun liburu bat. Askorengana iritsiko ahal da!

                                                                                                                                                Iñaki

Paulo Iztuetaren hausnarketa Goza daiteke gehiago liburuaren gainean

Karmelo Ayesta egilea bere liburuarekin etorri zitzaidanean, “nola zatoz guregana?” galdetu nion. Nik ez dakit irakurria zuten ala ez beren eskuetan izan zutenek, agian bai agian ez, baina urre pitxi bat galdu zuten. Bere txikian ez baitu ezer galtzekorik. Zer pentsatua ematen duten hainbat eta hainbat pasarte dakartza. Eta guztia herri-hizkuntzatik jasotako euskara gozo, argi eta dotorean. Irakurtzean garai batean hainbeste gozatu izan nuen Arratiako berbeta sendoa zetorkidan gogora, mendi-usainez gantzutua.

Karmelok, antza, ez dauka bere burua idazletzat, ez omen du literatur testu bat idatzi, baina eman duen mezua literaturazko prosa batean eman du. Izan ere, askotan ahazten dena, liburuak egiten du idazle, ez soilik izenak.

Izenburuak berak iragartzen duen bezala, nola ez bada, euskara erabiliz, mintzatuz, “goza daiteke gehiago”, mila bider gehiago. Bere herri-mailako bizipenak jasoz eta, bidenabar, iturri gehienbat ingelesak aipatuz, handik eta hemendik euskaraz jarduteko arrazoiak pilatzen dator, batzuetan euskaldunon zabarkeria agerian jarriz, gure eskuetan dagoena ere egiten ez dugulako, eta beste batzuetan, berriz, euskararen erabilera hobetzeko proposamenak emanez.  Haren xedea, azken batean, euskaldun zahar eta berriak beren eguneroko bizimoduan, etxean bezala kalean eta lantegian, beren hizkuntza erabiltzera bultzatzea da. Ederki esana. Beharrezkoa dena. Oinarrizko zerbait.

Ikuspegi funtzionalista horrek alboratzen baditu ere hizkuntza guztiek dituzten sakonagoko beste estruktura-alderdi batzuk -egileak, bestalde, ondo ezagutzen dituenak-, saio honek ez du batere interesik galtzen euskararen egungo egoerari buruz egiten duen diagnosian eta proposatzen duen terapian. Gure eskuetan dagoen guztia egin dezagun, saia gaitezen amorratuki, aholkatzen digu Baina konbentzi gaitezen, halaber, euskara nonahi eta noiznahi erabilia izan dadin, gurean erdaldunduak dauden gizarte-egiturak ere euskaldundu beharra. Gaurdanik hasita.  Hor hizkuntzen arteko gatazken mugan sartzen gara eta beldurra ematen digu. Honetaz ere kontzientzia kolektiboa eratzen joan beharko du gure hizkuntza-komunitateak. 

Paulo Iztueta

Politikariak, Euskara eta Twitter

Atzo, Iñaki Petxarromanen artikulua irakurri nuen Berrian: “Kaiolatik irten ezinda. Erdararen kaiolan harrapatuta jarraitzen dute Twitterren ohiko erabiltzaile diren politikari euskaldun gehienak. Gutxi batzuek bakarrik lehenesten dute euskara.”
 

Goza daiteke gehiago liburuaren pasarte bat gogoratu nuen:

“Berria irakurtzen dut ia egunero, eta euskarari buruzko iritziak irakurtzea dut gogoko. Euskara erabiltzeko eragozpenak aipatzen dira askotan: funtzionario erdalduna, zerbitzu publikoen utzikeria, anbulatorioko mediku elebakarra, politikariek onartu duten legea eta abar. Horiek guztiak egia izan arren, uste dut errealitatea objektibotasunez irudikatzeko beste eremu bat falta dela: etxekoen artekoa eta lagun minena. Elkarrizketa intimoetan bakarrik agertzen dira, D ereduan ikasi arren, beti erdaraz erantzuten diguten seme-alabak, EGA atera zuenetik inoiz gure aurrean euskaraz egin ez duen laguna, edo egoera diglosikora kondenatzen gaituen emazte euskaldun zaharra[...]”

Orain, honako hau gehituko nioke liburuari: “edo Twiterren nagusiki erdaraz ari den politikari begikoa”.

“[...] Sentimendu sakonak daude tartean, eta batzuetan nork bere burua zuritu nahia ere bai; izan ere, norbera izan daiteke hurkoari euskal aukera ukatzen dion lehena.

Hobetu nahi bada, errealitatea ahalik eta zehatzen aztertu eta onartu behar da, emozio negatibo barik. Esan dugunez, dagoena dago, eta hori da abiapuntua[...]”

Abiapuntua zehaztu nahi badugu, hona hemen aurtengo erabilera-markak:

“[...]Egoera berbera izanagatik – emaitzak txarrak ziren benetan – bi ikuspuntu zeharo kontrajarri entzun nituen: batek itzelezko aukeratzat zuena, bestearen ustean, izugarrizko arazoa zen. Aukera hitzak emozio positiboak eragiten ditu: hobekuntzari eta kreatibitateari atea zabaltzen die. Arazo hitzak, berriz, emozio negatiboak sortzen ditu: zerbait gaizki dago.”

Liburuan idatzitakoa gogoratu ostean, hona hemen nire ondorioa: “We have a great opportunity here!”